Świadczenie wspierające jest nowym instrumentem wsparcia, o które od dnia 1 stycznia 2024 r. mogą ubiegać się osoby z niepełnosprawnościami w wieku od ukończenia 18 roku życia.
Celem świadczenia wspierającego jest udzielenie osobom niepełnosprawnym mającym potrzebę wsparcia pomocy służącej częściowemu pokryciu wydatków związanych z zaspokojeniem szczególnych potrzeb życiowych tych osób.
Osoba z niepełnosprawnością, która chce otrzymać świadczenie wspierające, będzie musiała w pierwszej kolejności złożyć wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia.
Decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia wydaje wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności na wniosek osoby niepełnosprawnej lub jej przedstawiciela ustawowego albo, za ich zgodą, na wniosek ośrodka pomocy społecznej lub centrum usług społecznych (w przypadku przekształcenia ośrodka pomocy społecznej).
Do wniosku dołącza się wypełniony kwestionariusz samooceny trudności w zakresie wykonywania czynności związanych z funkcjonowaniem.
W przypadku legitymowania się ważnym orzeczeniem wydanym przed 1998 r. o zaliczeniu do jednej z grup inwalidów przez ZUS, KRUS, MON lub MSWiA oraz orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy, o niezdolności do samodzielnej egzystencji, o częściowej niezdolności do pracy wydanych przed 2011 r. przez ZUS oraz orzeczeniem wydanych przed 2007 r. przez zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności oraz inne organy należy załączyć również kopię tego orzeczenia.
Jeżeli osoba z niepełnosprawnością występuje z wnioskiem za pośrednictwem osoby upoważnionej do jej reprezentowania, konieczne jest także przedłożenie stosownego dokumentu potwierdzającego status opiekuna prawnego, kuratora osoby niepełnosprawnej albo osoby reprezentującej ośrodek pomocy społecznej lub centrum usług społecznych
albo przedłożenie upoważnienia do reprezentowania pełnoletniej osoby niepełnosprawnej.
Wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia do Wojewódzkiego Zespołu do spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie Podkarpackim może zostać złożony w postaci:
- elektronicznej za pomocą systemu teleinformatycznego utworzonego przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego (https://empatia.mpips.gov.pl/),
- w wersji papierowej za pośrednictwem dowolnego powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności,
- w wersji papierowej (listownie lub osobiście) w siedzibie Wojewódzkiego Zespołu (ul. Grunwaldzka 15, 35-959 Rzeszów, Kancelaria Ogólna Urzędu pok. 27),
- w wersji papierowej (listownie lub osobiście) w zamiejscowych stanowiskach pracy Wojewódzkiego Zespołu zlokalizowanych w Delegaturach Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego:
– w Krośnie, ul. Bieszczadzka 1, 38-400 Krosno, pok. 009, pok. 014.
– w Tarnobrzegu, ul. 1 Maja 4A, 39-400 Tarnobrzeg, pok. 708.
– w Przemyślu, ul. Wodna 13, 37-700 Przemyśl, pok. 1 (adres do przesyłek: ul. Mickiewicza 10, 37-700 Przemyśl).
Wnioski o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia składa się od dnia 1 stycznia 2024 r.
Wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, poza podstawowymi danymi osoby niepełnosprawnej lub jej przedstawiciela ustawowego, zawiera informację o posiadaniu przez tę osobę ostatecznego orzeczenia ustalającego stopień niepełnosprawności (wraz z ustalonym w nim symbolem przyczyny niepełnosprawności) albo posiadania orzeczenia, o którym mowa w art. 5 albo art. 62 ustawy o rehabilitacji, a także informację o okresie, na który orzeczenie zostało wydane.
W przypadku osób, które nie posiadają orzeczenia ustalającego stopień niepełnosprawności, wniosek powinien zawierać informację o złożeniu wniosku o wydanie orzeczenia ustalającego stopień niepełnosprawności. Ponadto wniosek zawiera informację o wyrażeniu zgody albo jej braku na ustalenie poziomu potrzeby wsparcia pod adresem stałego pobytu. W przypadku składania wniosku przez osobę upoważnioną do reprezentowania pełnoletniej osoby niepełnosprawnej powinien on również zawierać dane tej osoby.
Kwestionariusz samooceny trudności w zakresie wykonywania czynności związanych z funkcjonowaniem jest dołączany do wniosku o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia. Służy dokonaniu samooceny przez osobę ubiegającą się o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia w zakresie ograniczenia lub utraty jej autonomii fizycznej, psychicznej, intelektualnej lub sensorycznej w wykonywaniu określonych czynności, związanych z obszarami codziennego funkcjonowania. Czynności te zostały dokładnie określone w kwestionariuszu.
Poziom potrzeby wsparcia ustalany jest na podstawie obserwacji, wywiadu bezpośredniego oraz oceny funkcjonowania osoby ubiegającej się o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia, przy zastosowaniu formularza w zakresie ustalania poziomu potrzeby wsparcia dla osób zaliczonych do stopnia niepełnosprawności, a także na podstawie informacji wskazanych w kwestionariuszu.
Ustalenia poziomu potrzeby wsparcia dokonywane będzie, za zgodą osoby ubiegającej się o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia w miejscu jej stałego pobytu, o którym mowa w art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności (Dz. U. z 2022 r. poz. 1191 oraz z 2023 r. poz. 497 i 1394), na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, albo w siedzibie wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności albo w miejscu przez niego wyznaczonym, spełniającym warunki, o których mowa w art. 6 pkt 1 ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami (Dz. U. z 2022 r. poz. 2240).
Poziom potrzeby wsparcia ustala się w wartościach punktowych w skali od 0 do 100.
Decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia wydaje się na okres, na który osoba została zaliczona do osób niepełnosprawnych na podstawie ostatecznego orzeczenia, ustalającego stopień niepełnosprawności, albo orzeczenia, o którym mowa w art. 5 albo art. 62, o których mowa w art. 6b4 ust. 1 pkt 2, jednakże na okres nie dłuższy niż 7 lat.
Świadczenie wspierające przysługuje miesięcznie w wysokości:
- 220% renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 95 do 100 punktów;
- 180% renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 90 do 94 punktów;
- 120% renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 85 do 89 punktów;
- 80% renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 80 do 84 punktów;
- 60% renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 75 do 79 punktów;
- 40% renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 70 do 74 punktów.
Harmonogram, zgodnie z którym świadczenie wspierające będzie dostępne dla osób z niepełnosprawnością:
- od 1 stycznia 2024 r. – z ustalonym poziomem potrzeby wsparcia od 87 do 100 pkt,
- od 1 stycznia 2025 r. – z ustalonym poziomem potrzeby wsparcia od 78 do 86 pkt,
- od 1 stycznia 2026 r. – z ustalonym poziomem potrzeby wsparcia od 70 do 77 pkt.
Świadczenie wspierające nie przysługuje jeżeli:
- osoba została umieszczona w domu pomocy społecznej, w rodzinnym domu pomocy, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, o której mowa w przepisach o pomocy społecznej, zakładzie karnym, zakładzie poprawczym, areszcie śledczym albo schronisku dla nieletnich;
- osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia o podobnym charakterze do świadczenia wspierającego, chyba że dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej;
- na osobę, inna osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.
Ustalenie prawa do świadczenia wspierającego następuje na wniosek osoby niepełnosprawnej lub jej pełnomocnika. Wniosek o świadczenie wspierające składa się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Świadczenie wspierające przysługuje:
- Obywatelom polskim;
- Cudzoziemcom;
- obywatelom Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo Konfederacji Szwajcarskiej,
- jeżeli wynika to z wiążących Rzeczpospolitą Polską dwustronnych umów międzynarodowych o zabezpieczeniu społecznym,
- przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy udzielonego w związku z okolicznościami, o których mowa w art. 127 ustawyz dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2023 r. poz. 519, 185 i 547), jeżeli zamieszkują na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
- posiadającym kartę pobytu z adnotacją „dostęp do rynku pracy”, jeżeli zamieszkują na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z wyłączeniem obywateli państw trzecich, którzy uzyskali zezwolenie na pracę na terytorium państwa członkowskiego na okres nieprzekraczający 6 miesięcy, obywateli państw trzecich przyjętych w celu podjęcia studiów lub pracy sezonowej oraz obywateli państw trzecich, którzy mają prawo do wykonywania pracy na podstawie wizy,
- przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:
– na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy, o którym mowa w art. 139a ust. 1 lub art. 139o ust. 1 ustawyz dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, lub
– w związku z korzystaniem z mobilności krótkoterminowej pracownika kadry kierowniczej, specjalisty lub pracownika odbywającego staż w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa na warunkach określonych w art. 139n ust. 1 ustawyz dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach.
jeżeli zamieszkują na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z wyłączeniem cudzoziemców, którym zezwolono na pobyt i pracę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres nieprzekraczający 9 miesięcy, chyba że dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej, - przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:
– na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy, o którym mowa w art. 151 lub art. 151b ustawyz dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, lub
– na podstawie wizy krajowej w celu prowadzenia badań naukowych lub prac rozwojowych, lub
– w związku z korzystaniem z mobilności krótkoterminowej naukowca na warunkach określonych w art. 156b ust. 1 ustawyz dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach
z wyłączeniem cudzoziemców, którym zezwolono na pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres nieprzekraczający 6 miesięcy, chyba że dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej, - przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelom Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, o których mowa w art. 10 ust. 1 lit. b, d, e lub f Umowy z dnia 24 stycznia 2020 r. o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Dz. Urz. UE L 29 z 31.01.2020, str. 7, z późn. zm.).
Świadczenie wspierające przysługuje osobom, o których mowa w ust. 1, jeżeli zamieszkują na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres, w którym otrzymują świadczenie wspierające.