Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego to regulacje prawne uzupełniające prawo wewnętrzne danego państwa, które zapewniają osobom wykonującym pracę za granicą ochronę w zakresie zabezpieczenia społecznego. Regulacje te, zapewniając harmonijne współistnienie systemów zabezpieczenia społecznego poszczególnych państw, służą ochronie interesów osób przemieszczających się w celu podejmowania zatrudnienia i posiadających okresy zatrudnienia przebyte na terytorium różnych państw.
Osoby, które mieszkają i wykonują pracę w jednym państwie korzystają z ochrony w zakresie zabezpieczenia społecznego na podstawie wewnętrznych przepisów tego państwa. Przepisy te regulują ich prawa i obowiązki w odniesieniu do obciążeń (składek) oraz korzyści (świadczeń) w ramach systemu zabezpieczenia społecznego państwa, w którym mieszkają.
Przepisy dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego stosowane są do obywateli krajów Unii Europejskiej (Austrii, Belgii, Bułgarii, Chorwacji, Cypru, Czech, Danii, Estonii, Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Litwy, Luksemburga, Łotwy, Malty, Niemiec, Polski, Portugalii, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Szwecji, Węgier, Wielkiej Brytanii, Włoch), Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandii, Lichtensteinu, Norwegii) oraz Szwajcarii.
Od początku tego roku zadania dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, realizowane dotychczas na terenie województwa podkarpackiego przez Marszałka Województwa Podkarpackiego – Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Rzeszowie, zostały przekazane Wojewodzie Podkarpackiemu. W Podkarpackim Urzędzie Wojewódzkim została w tym celu utworzona odpowiednia komórka organizacyjna właściwa do realizacji nowych zadań (Oddział Koordynacji Świadczeń w Wydziale Polityki Społecznej PUW; zadania realizuje 42 pracowników).
Należy podkreślić, że zadanie zostało przejęte z bardzo dużymi opóźnieniami w realizacji wniosków o świadczenia wychowawcze i rodzinne.
| Liczba | Świadczenia rodzinne | Świadczenia wychowawcze | Sprawy inicjowane przez instytucje zagraniczne * | Razem |
|---|---|---|---|---|
| Wniosków/spraw niezakończonych przejętych z ROPS(1.01.2018) | 6 428 | 8 532 | 1 915 | 16 875 |
| Wniosków/spraw które wpłynęły do PUW | 596 | 597 | 766 | 1 959 |
| w styczniu 2018 | 336 | 347 | 346 | 1 029 |
| w lutym | 260 | 250 | 420 | 930 |
| Wydanych decyzji | 516 | 533 | 1 049 | |
| w styczniu | 144 | 70 | – | 214 |
| 1-23 lutego | 372 | 463 | – | 835 |
* Sprawy inicjowane przez instytucje zagraniczne (SEDy, Formularze, wnioski zagraniczne)
– Podjęliśmy działania, żeby rozładować zaległości, ale na to potrzeba czasu. – Chciałabym podkreślić, że od 1 stycznia br. wydano ponad tysiąc decyzji. Tylko w ostatnim tygodniu wydano łącznie 344 decyzje – zaznaczyła wojewoda podczas konferencji prasowej.
– W związku z realizacją nowych zadań utworzyliśmy specjalny oddział, w którym jest zatrudnione 42 osoby, więc jest to duża liczba pracowników – w większości są to osoby, które pracowały w ROPS-ie. Stawiamy również na działania szkoleniowe; kładziemy nacisk na współpracę z gminami – realizujemy spotkania merytoryczne i szkolenia dotyczące konieczności dokonywania weryfikacji kompletności składanego wniosku – powiedziała zastępca dyrektora Wydziału Polityki Społecznej PUW Małgorzata Guła, która dodała, że na dzień 23 lutego liczba spraw będących w toku wynosi 17 531, co w przeliczeniu na jednego pracownika merytorycznego daje 474 sprawy.
– To oznacza, że musimy te sprawy rozpoznać, sprawdzić, jaką informację możemy wysłać do wnioskodawcy, żeby go poinformować, np. że oczekujemy na odpowiedź z urzędu innego państwa. Oprócz tego musimy monitować inne kraje, aby udzieliły nam odpowiedzi, bo to jest warunkiem wydania przez nas decyzji. Największe problemy z komunikacją występują w przypadku następujących krajów: Włoch, Francji, Czech i Słowacji – powiedziała wojewoda Ewa Leniart.
W sytuacji braku odpowiedzi od instytucji zagranicznej po 2 miesiącach wysyłane jest ponaglenie (po 3 miesiącach w przypadku Wielkiej Brytanii), kolejne monity po 6 tygodniach, a raz na kwartał zbiorowa interwencja kierowana jest do MRPiPS. – Ministerstwo stara się czynić wszystko, aby wypracować pewne formuły postępowania ułatwiające i przyspieszające wzajemną komunikację – mówiła wojewoda.
Od 2 stycznia br. w budynku PUW w Rzeszowie został utworzony Punkt Informacyjny Koordynacji Świadczeń Rodzinnych i Wychowawczych. Interesanci obsługiwani są tez telefonicznie oraz mailowo.
***
Od 1 maja 2004 r. Rzeczpospolita Polska jako państwo członkowskie Unii Europejskiej jest włączona w europejską koordynację systemów zabezpieczenia społecznego.
Krajowe instytucje państw członkowskich współpracują ze sobą, wymieniając dane niezbędne do ustalenia praw i obowiązków ubezpieczonych oraz świadczeniobiorców. Obecnie jednak nie ma systemu, który obejmowałby wszystkie kraje UE, a w większości przypadków wymiana informacji odbywa się z wykorzystaniem papierowych formularzy i druków SED.
Do dnia 1 maja 2014 r. wszystkie państwa członkowskie UE zobowiązane zostały do włączenia się do Systemu Elektronicznej Wymiany Informacji dotyczących Zabezpieczenia Społecznego (ang. EESSI – Electronic Exchange of Social Security Information), czego wyrazem była ustawa z dnia 8 listopada 2013 r. o zmianie niektórych ustaw w związku
z wdrożeniem Systemu Elektronicznej Wymiany Informacji dotyczących Zabezpieczenia Społecznego na terytorium Rzeczypospolitej Polskie (Dz. U. z 2013 r. poz. 1623). Ze względu na znaczne opóźnienia we wprowadzeniu Centralnego komponentu Systemu po stronie Komisji Europejskiej (KE) – zarządcy Systemu – termin ten został przesunięty przez Komisję Administracyjną ds. Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego do czasu udostepnienia, akceptacji i stwierdzenia, że system EESSI jest gotowy do użycia.
System EESSI to System informatyczny (obsługiwany i zarządzany przez KE), który przyspieszy i ułatwi wymianę informacji między urzędami ds. zabezpieczenia społecznego we wszystkich krajach UE oraz zwiększy jej bezpieczeństwo – zgodnie
z wymogami określonymi w unijnych przepisach dotyczących koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Zakłada się, że pełne wdrożenie i uruchomienie systemu nastąpi w drugiej połowie 2019 r.
