25 kwietnia 2025 r. w ramach obchodów 1000. rocznicy koronacji pierwszych królów Polski, w Hali im. Mieczysława Łopatki w Gnieźnie odbyło się Uroczyste Połączone Posiedzenie Izb Parlamentu. Wydarzeniu towarzyszyło otwarcie wystawy „Bezsenne głowy, co dźwigają korony – książęta, królowie, wodzowie, bohaterzy. 1000 lat polskiej państwowości w dokumentach Archiwów Państwowych”, która jest historyczną podróżą przez epoki. Po oficjalnym otwarciu, od 1 maja br. wystawa będzie dostępna bezpłatnie dla wszystkich chętnych w Parku Kościuszki w Gnieźnie, a w kolejnych miesiącach przemierzy Polskę.
1000 lat polskiej państwowości w dokumentach Archiwów Państwowych
Wystawa „Bezsenne głowy, co dźwigają korony – książęta, królowie, wodzowie, bohaterzy. 1000 lat polskiej państwowości w dokumentach Archiwów Państwowych” to historyczna podróż przez epoki: od wczesnopiastowskich pergaminów po rękopisy przywódców powstań narodowych.
Na wystawie podziwiać będzie można między innymi wizerunki majestatycznej pieczęci Władysława Jagiełły z 1389 roku oraz dokumentu opisującego działania wojsk polskich napisanego ręką Jana III Sobieskiego. Osoby zwiedzające wystawę będą miały wyjątkową okazję poczuć ciężar wszystkich „bezsennych głów”, o których pisał William Szekspir, dostrzegając w rękopisach i listach powstańców – Tadeusza Kościuszki, Jana Skrzyneckiego – nie tylko autografy wielkich bohaterów, lecz i echo ich trudu oraz odwagi.
Dla tych, którzy łakną więcej historycznych ciekawostek na wystawie przygotowano dedykowane kody QR, które za pomocą kliknięcia przenoszą na stronę Szukaj w Archiwach, do kolekcji tematycznych tworzonych na co dzień przez archiwistów – dotyczących królewskich jadłospisów, fotografii pochodzących z okresu wojny bolszewickiej czy zdjęć Jana Pawła II.
Kuratorką wystawy jest dr Julia Wesołowska z Archiwum Państwowego w Poznaniu, której pasja i znajomość archiwaliów zaowocowała aranżacją przestrzeni łączącą średniowieczny pergamin i nowoczesne sposoby jego prezentacji. Pozwolą one zwiedzającym na podróż w czasie od fundacji cystersów w Łeknie w 1153 roku aż po zdjęcia i listy Solidarności z sierpnia 1980 roku.
Wystawa podzielona została na dziesięć segmentów tematycznych:
- U zarania Państwa Polskiego
-
- Najstarszy oryginalny dokument z 1153 roku dotyczący fundacji klasztoru cystersów w Łeknie przez Mieszka III.
- Reprodukcja rysunku Jana Matejki przedstawiająca Bolesława Chrobrego.
- Rozbicie dzielnicowe
- Dokument lokacyjny Lublina wystawiony w 1317 roku
- Wizerunek św. Jadwigi Śląskiej z XV wieku
- Korona Królestwa Polskiego
- Pieczęć majestatyczna Władysława Jagiełły z 1389 roku
- Jedyna w Polsce księga zastępcy króla z lat 1440-1447
- Wolna elekcja
- Dokument opisujący działania wojsk polskich napisany odręcznie przez Jana III Sobieskiego.
- Konstytucja 3 maja 1791 roku
- Pod zaborami i walka o niepodległość
- Autograf Tadeusza Kościuszki z 1794 roku.
- Oświadczenie Józefa Chłopickiego o objęciu urzędu dyktatora powstania listopadowego
- II Rzeczpospolita i budowa niepodległego państwa
- Odezwa Józefa Piłsudskiego witająca rodaków w granicach Rzeczypospolitej
- Mapy z wytyczonymi granicami odradzającego się państwa
- W cieniu wojny
- Rozkazy Stefana „Grota” Roweckiego
- Fotografie wojenne z Warszawy i Torunia
- Władza i opozycja w PRL
- Notatki przeciw sprawie wyroku gen. Emila „Nila” Fieldorfa z 1953 roku
- Fotografie strajków i wieców „Solidarności”
- Nowy początek
- materiały archiwalne dotyczące pierwszych wolnych wyborów w 1989 roku, wstąpienia Polski do NATO i UE
- O drugie milenium
- wyjątkowa dokumentacja obchodów milenijnych 1966 roku w całym kraju.
Materiały pochodzą z zasobów Archiwum Głównego Akt Dawnych, Archiwum Akt Nowych, Archiwum Narodowego w Krakowie oraz Archiwów Państwowych w Białymstoku, Bydgoszczy, Gdańsku, Kielcach, Lublinie, Łodzi, Opolu, Poznaniu, Przemyślu, Radomiu, Toruniu, Warszawie, Wrocławiu i Zielonej Górze.
Wystawa będzie dostępna od 1 maja w Parku Kościuszki w Gnieźnie, a w kolejnych miesiącach przemierzy Polskę, goszcząc między innymi w Warszawie, Krakowie i Szczecinie.
Wirtualna wersja wystawy
Równocześnie jest dostępna wirtualna wersja ekspozycji, dzięki której także internauci w całym kraju mogą śledzić „decydujące momenty tysiąca lat polskiej historii”.
Ekspozycję w wersji wirtualnej można obejrzeć tutaj: „Bezsenne głowy, co dźwigają korony – książęta, królowie, wodzowie, bohaterzy. 1000 lat polskiej państwowości w dokumentach Archiwów Państwowych” – wystawa wirtualna – Archiwum Państwowe w Poznaniu
Na podstawie informacji Archiwów Państwowych.