Konferencja pn. „Szczepienia ochronne w Niepodległej” miała charakter otwarty, skierowana była do lekarzy, pielęgniarek, epidemiologów, przedstawicieli samorządów i wszystkich osób zainteresowanych znaczeniem szczepień ochronnych. Zorganizowana została przez Wojewodę Podkarpackiego oraz Podkarpackiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego.
Obchody stulecia odzyskania niepodległości są dobrym momentem, aby przypomnieć jak z problematyką szczepień ochronnych radziło sobie Państwo Polskie na progu XX wieku. Podczas spotkania zostały poruszone takie zagadnienia jak: historia szczepień ochronnych, prawne aspekty szczepień dawniej i dziś. Rozmawiano również na temat aktualnych wyzwań w zakresie chorób zakaźnych jakie niesie dzisiejsza rzeczywistość i groźby powrotu chorób zakaźnych wyeliminowanych z naszej codzienności.
W trakcie konferencji przedstawiono następujące wystąpienia:
Historia szczepień ochronnych, dr Adam Sidor Podkarpacki Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny
Prawne aspekty szczepień ochronnych w okresie międzywojennym, dr Ewa Leniart Wojewoda Podkarpacki
Aktualne wyzwania w zakresie chorób zakaźnych i szczepień, dr n.med. Iwona Paradowska-Stankiewicz Krajowy Konsultant ds. epidemiologii
Prawne aspekty przeciwdziałania chorobom zakaźnym dawniej i dziś, prof. WSPiA dr hab. Czesław P. Kłak Wyższa Szkoła Prawa i Administracji
Obowiązek szczepień ochronnych a Konstytucja RP, prof. dr hab. Katarzyna Kaczmarczyk – Kłak Wyższa Szkoła Prawa i Administracji
Aktualna sytuacja w zakresie chorób zakaźnych w województwie podkarpackim, lek. med. Jolanta Kluz-Zawadzka Wojewódzki Konsultant ds. Epidemiologii.
Podczas konferencji wojewoda podkarpacki Ewa Leniart odznaczyła prof. nadzw. dr hab. Katarzynę Kaczmarczyk – Kłak Srebrnym Krzyżem Zasługi za zasługi w działalności naukowej i dydaktycznej, który został nadany postanowieniem Prezydenta RP z dnia 28 września 2018 r., na wniosek Wojewody Podkarpackiego.
Prof. nadzw. dr hab. Katarzyna Kaczmarczyk – Kłak jest specjalistą z zakresu prawa konstytucyjnego, prawa UE, prawa karnego (ze szczególnym uwzględnieniem konstytucyjnych aspektów odpowiedzialności karnej) oraz prawnych aspektów bezpieczeństwa państwa. Jest autorką ponad 50 publikacji naukowych, w tym monografii Prawo łaski w Polce na tle porównawczym. Dawniej i współcześnie (2013), a także artykułów konstytucyjnych uwarunkowań klauzuli sumienia, prerogatyw głowy państwa, administracyjnych kar pieniężnych. Jest autorką 60 opinii prawnych, sporządzonych m.in. na zlecenie Kancelarii Prezydenta RP, Biura Analiz Sejmowych oraz Ministerstwa Sprawiedliwości. Jest członkiem licznych komisji i zespołów eksperckich, m.in. członkiem Komisji Egzaminacyjnej do spraw aplikacji radcowskiej przy Ministrze Sprawiedliwości z siedzibą w Rzeszowie. Za dotychczasową aktywność zawodową i publiczną została m.in. odznaczona Medalem Brązowym za Długoletnią Służbę (2017 r.) oraz Złotą odznaką „Za zasługi w pracy penitencjarnej” (2017 r.).
W przerwie konferencji miał miejsce także briefing prasowy dla przedstawicieli mediów lokalnych.
****
Historia szczepień ochronnych w Polsce
Profilaktyka to nie tylko ponad 200-letnia historia, ale wciąż aktualne zagadnienie. Wraz z rosnącą skutecznością szczepionek, ludzie często zapominają jak groźne były one w przeszłości. Naprawdę warto korzystać ze szczepień ochronnych, gdyż chronią one zdrowie nie tylko zaszczepionego dziecka, ale także wszystkich osób mających z nim jakikolwiek kontakt.
Pierwsze próby zastosowania szczepienia czynnego przeciwko ospie prawdziwej na ziemiach polskich przeprowadzono już w XVII w. Pionierami tych akcji byli Vollgang z Wrocławia i Szulc z Torunia. Szczepienia polegały na wywołaniu łagodnej postaci ospy, która powodowała odporność czynną na tę chorobę. Metodą szczepienia było zdrapywanie chorym strupów, które suszono i ścierano na proszek, a potem mieszano z ziołami i wcierano zdrowym osobom. Ta metoda była jednak niebezpieczna, gdyż osoba zaszczepiona czasami zarażała chorobą rodzinę i otoczenie. Lepszy był sposób nazywany wakcynacją, opracowany przez Edwarda Jennera. Wakcynacja polegała na użyciu materiału zakaźnego od chorej krowy, a nie chorego człowieka. W Polsce w latach 1801-1802 szczepienia metodą wakcynacji zastosowali Hiacynt Dziarkowski, Wojciech Jerzy Boduszyński oraz Franciszek Neuhauser. Od tego czasu na ziemiach polskich systematycznie szerzono wiedzę na ten temat. W 1808 r. w Wilnie i Warszawie zorganizowano pierwsze Instytuty Szczepień Ospy Krowiej. Trzy lata później Napoleon Bonaparte wydał w Polsce postanowienie o obowiązkowym szczepieniu w szkołach, a w 1815 r. wprowadzono obowiązkowe szczepienia w wojsku.
W roku 1886 Polska staje się ważnym ośrodkiem szczepień ochronnych przeciwko wściekliźnie. Odo Bujwid, polski bakteriolog, po kilkumiesięcznym pobycie w Paryżu założył w Warszawie filialną stację szczepień przeciwko wściekliźnie metodą Pasteura. Do Warszawy zaczynają przybywać z całej wschodniej i środkowej Europy pogryzieni przez wściekłe zwierzęta. Podobne stacje tworzy Bujwid nieco później w Krakowie, Petersburgu, Kijowie, Odessie.
W 1890 r. wybitny niemiecki bakteriolog Robert Koch ogłasza, że znalazł sposób na leczenie gruźlicy za pomocą opracowanego przez siebie preparatu. Polak Odo Bujwid nadaje preparatowi nazwę Tuberkulina. Robert Koch w roku 1905 za wszechstronne badania nad prątkami gruźlicy otrzymał Nagrodę Nobla, a praktykę lekarską rozpoczął w 1865 jako lekarz powiatowy w Wolsztynie.
W 1919 r. Polak, Rudolf Weigl, przygotowuje pierwszą skuteczną szczepionkę przeciwko tyfusowi plamistemu. Staje się to możliwe dzięki opracowanej również przez niego metodzie sztucznego zakażania zarazkami tyfusu wszy. Światowy rozgłos przyniosła Weiglowi akcja szczepień przeciw durowi plamistemu w katolickich misjach belgijskich w Chinach (odznaczony orderem św. Grzegorza oraz wielokrotnie nominowany do Nagrody Nobla). Do lwowskiego instytutu prof. Weigla przyjeżdżali naukowcy z całego świata, by poznawać tajniki wiedzy biologicznej i uczyć się metod badawczych.
Rok 1923- Polak, Jan Danysz, kierownik działu mikrobiologii rolniczej Instytutu Pasteura wyjaśnił mechanizm działania anatoksyn, tym samym przyczynił się do kolejnego odkrycia w walce z błonicą.
W 1950 r. polski immunolog i mikrobiolog (pracujący od czasu II wojny światowej w USA), prof. Hilary Koprowski po wielu próbach znalazł dla wirusa polio gospodarza, który w warunkach naturalnych nie zakaża się i z którego wirus wychodzi osłabiony. Pierwsze masowe szczepienie szczepionką Koprowskiego miało miejsce w roku 1958 w Kongo.
Jesienią 1959 r. z inicjatywy profesora Feliksa Przesmyckiego, ówczesnego dyrektora PZH w Warszawie, rozpoczęto masowe szczepienia w Polsce, które wyeliminowały rodzime zachorowania na ospę prawdziwą. Choroba ta została wyeliminowana na całym świecie pod koniec lat 70. XX w., a polscy lekarze mieli w tym swój znaczący udział. 9 grudnia 1979 r. został podpisany akt eradykacji ospy prawdziwej. Dokonała tego specjalnie powołana Międzynarodowa Komisja, której przewodniczył prof. Jan Kostrzewski. Wyeliminowanie ospy prawdziwej oficjalnie potwierdzono 8 maja 1980 r. podczas 33 Światowego Zgromadzenia Zdrowia.
W roku 1994 ogłoszono wyeliminowanie polio w Ameryce, a w 2002 r. w Europie. W Polsce od roku 2001 nie zanotowano zachorowania na porażenie dziecięce wywołane dzikim szczepem wirusa polio.
Opracowanie na podstawie materiałów publikowanych z okazji „200 lat szczepień ochronnych”
****
AKTUALNA SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA CHORÓB ZAKAŹNYCH W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM
Od wielu lat na terenie województwa podkarpackiego obserwuje się w miarę stabilną sytuację epidemiologiczną w zakresie chorób zakaźnych, z okresowymi wahaniami w zapadalności na niektóre jednostki chorobowe. Wyraźny wzrost zapadalności odnotowano w 2018 r. w zachorowaniach na czerwonkę bakteryjną oraz odrę.
Szczególnym wyzwaniem dla pracowników Państwowej Inspekcji Sanitarnej, zarówno szczebla powiatowego jak i wojewódzkiego, było wystąpienie ogniska zachorowań na czerwonkę bakteryjną wśród uczestników zgrupowania pod nazwą „Tęczowy Krąg” w miejscowości Góra Moszczaniecka, w którym zachorowało 89 osób.
Zarówno w Polsce, jak i na Podkarpaciu odnotowano znaczący wzrost liczby zarejestrowanych przypadków zachorowań na odrę.W województwie podkarpackim zgłoszono 47 zachorowań (w latach 2016-2017 na Podkarpaciu nie notowano zachorowań na odrę.) Obserwowany wzrost liczby zachorowań na odrę, szczególnie w przygranicznym powiecie przemyskim, ma związek z kontaktami z obywatelami Ukrainy .
Choroby szerzące się drogą pokarmową:
W roku 2018 zgłoszono w województwie podkarpackim 5 510 zachorowań z powodu zatruć pokarmowych i zakażeń jelitowych czyli o 684 zachorowań mniej niż w roku 2017.
Choroby szerzące się drogą krwi, seksualną oraz wertykalną:
- wzw B – aktualnie w województwie podkarpackim rocznie rejestruje się około 50-60 zachorowań
- wzw C – w roku 2018 zgłoszono w województwie podkarpackim 70 zachorowań
- HIV/AIDS – w województwie podkarpackim w latach 1985 – 2018 potwierdzono zakażenie u 435 osób oraz zgłoszono 82 zachorowania, w tym 38 zgonów. Rocznie na Podkarpaciu rejestrowanych jest ok. 30 zakażeń oraz 1-3 zachorowań.
Inwazyjna choroba meningokokowa:
Rocznie w województwie podkarpackim rejestruje się od 10-20 przypadków ICHM (zapadalność 0,52 – 0,95 na 100 tys. ludności).W 2018 r. odnotowano 12 zachorowań.
Choroba wywołana przez hantawirusy
W roku 2007 Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Rzeszowie rozpoczęła diagnostykę chorób wywołanych przez hantawirusy. Od momentu wdrożenia badań do roku 2018 zgłoszono w województwie podkarpackim123 zachorowania, co stanowi 96% ogółu przypadków zgłoszonych w Polsce.
Gruźlica:
W skali roku w województwie podkarpackim rozpoznaje się 250-300 zachorowań z zapadalnością ok.12-15 przypadków na 100 tys. mieszkańców.
Choroby przenoszone drogą płciową:
W 2018 roku zgłoszono w województwie podkarpackim 33 przypadki zachorowań w tym:27 zachorowań na kiłę i 6 zachorowań na rzeżączkę
Różyczka – zarówno w roku 2017 jak i 2018 zgłoszono w województwie podkarpackim 60 zachorowań z zapadalnością 2,82 na 100 tys. mieszkańców
Świnka – w roku 2018 odnotowano spadek zapadalności w porównaniu z rokiem 2017: rok 2017 – 93 zachorowania, rok 2018 – 71 zachorowań,
Krztusiec – w roku 2018 zarejestrowano o 60% mniej zachorowań niż w roku 2017
Przytoczone powyżej dane dotyczące zachorowań w roku 2018 należy traktować jako wstępne.
