Realizacja zadań przez jednostki pomocy społecznej. Koszty obsługi programów rządowych oraz zadań zleconych
Pracownicy zatrudnieni w ośrodkach pomocy społecznej i powiatowych centrach pomocy rodzinie realizują szereg różnych zadań określonych w obszarze zabezpieczenia społecznego, tj. m.in. z ustawy o pomocy społecznej, ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, ustawy o świadczeniach rodzinnych, ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci.
Należy podkreślić, że znaczącą część wykonywanych zadań stanowią zadania własne samorządu gminnego i powiatowego.
Na finansowanie zadań z zakresu administracji rządowej oraz rządowe programy przekazywane są środki pieniężne z budżetu państwa w wysokościach zapewniających zarówno realizację zadań, jak i koszty ich obsługi.
Środki przeznaczane na koszty obsługi wynoszą odpowiednio:
- na obsługę Programu „Rodzina 500+” – 1,5% otrzymanej dotacji (dla gmin) oraz 1,0% otrzymanej dotacji (dla powiatów) – w 2018 r. było to 20 mln 901 tys. zł dla gmin i 86 tys. zł dla powiatów;
- na obsługę Programu „Dobry start” – 10 zł za jedno dziecko lub osobę uczącą się, na które ustalane jest świadczenie „dobry start”, w tym co najmniej 80% środków
z kosztów obsługi stanowią wynagrodzenia i inne koszty osób realizujących zadanie – w 2018 r. była to kwota 2 mln 496 tys. zł, w tym 2 mln 056 tys. zł przeznaczono na wynagrodzenia, - na obsługę wypłat świadczeń rodzinnych, świadczenia z funduszu alimentacyjnego, zasiłków dla opiekunów oraz jednorazowego świadczenia z ustawy „Za życiem” – 3,0% otrzymanej dotacji – w 2018 r. było to 24 mln 877 tys. zł.
Finansowanie zadań zleconych oraz dofinansowanie zadań własnych
Ogółem na realizację zadań związanych z szeroko rozumianą polityką społeczną w budżecie wojewody podkarpackiego średniorocznie zabezpieczane są środki finansowe w wysokości ponad 2,5 mld zł.
W roku 2016 na realizację zadań z zakresu polityki społecznej przeznaczono kwotę 2 mld 295 mln zł, w roku 2017 – 2 mld 712 mln zł, w 2018 r. – 2 mld 743 mln zł, natomiast na 2019 r. – 2 mld 525 mln zł (stan na 14.05.2019 r. – wysokość środków ulegnie zwiększeniu w wyniku pozyskania środków z rezerw celowych budżetu państwa).
Wzrost poziomu wydatków wynika w szczególności z wdrożenia do realizacji rządowego Programu „Rodzina 500+” oraz Programu „Dobry start”.
Na realizację zadań zleconych i własnych jednostek samorządu terytorialnego z budżetu Wojewody Podkarpackiego przekazano w 2018 r. środki pieniężne z przeznaczeniem m.in. na:
- realizację wypłat świadczenia wychowawczego oraz koszty obsługi zadania (Program „Rodzina 500+”) – 1 mld 402 mln zł,
- realizację Programu „Dobry start” – 78 mln zł,
- realizację wypłat świadczeń rodzinnych, świadczenia z funduszu alimentacyjnego i koszty ich obsługi – 829 mln zł,
- dofinansowanie wypłat zasiłków z pomocy społecznej (stałych i okresowych) –87 mln zł,
- dofinansowanie wieloletniego programu „Pomoc państwa w zakresie dożywiania” – 37 mln zł,
- dofinansowanie kosztów funkcjonowania domów pomocy społecznej – 61 mln zł,
- dofinansowanie kosztów działalności ośrodków pomocy społecznej – 22 mln zł,
- finansowanie środowiskowych domów samopomocy – 49 mln zł.
Doceniając odpowiedzialną i trudną pracę osób zatrudnionych w ośrodkach pomocy społecznej, wojewoda podkarpacki rokrocznie przekazuje dodatkowe środki dla tych jednostek. Środki te przekazywane są poza wyznaczonym limitem wydatków na dofinansowanie zadania własnego gminy związanego z utrzymaniem ośrodka pomocy społecznej i stanowią dodatkowe źródło dochodów dla gmin.
Tym samym wojewoda daje samorządom możliwość przyznania gratyfikacji finansowych pracownikom zatrudnionym w ośrodkach pomocy społecznej.
Wysokość udzielonego dofinansowania wynosiła:
w 2016 r. – 80 tys. zł
w 2017 r. – 1 mln 773 tys. zł
w 2018 r. – 1 mln 802 tys. zł
Dodatek do wynagrodzenia w wysokości 250 zł dla pracowników socjalnych
Przepisy ustawy o pomocy społecznej (art. 121 ust. 3a) nadają pracownikom socjalnym uprawnienia do dodatku do wynagrodzenia, wypłacanego co miesiąc, w wysokości 250 zł.
Przepis określa przesłanki nabycia prawa do dodatku, którymi są:
- wykonywanie zawodu pracownika socjalnego,
- zatrudnienie w samorządowych jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej,
- świadczenie pracy socjalnej w środowisku, poza siedzibą jednostki, wykonywane w ramach podstawowych obowiązków,
- przeprowadzanie rodzinnych wywiadów środowiskowych.
Wojewoda podkarpacki wspiera gminy w realizacji tego zadania i co roku przeznacza dotacje celowe w tym zakresie. Każdego roku uruchamiane są środki z rezerwy celowej budżetu państwa na dofinansowanie wypłat dodatków w wysokości 250 zł miesięcznie dla każdego pracownika socjalnego.
W latach 2016-2018 z budżetu wojewody podkarpackiego przeznaczono na ten cel łącznie 7 mln 217 tys. zł, w tym:
- w 2016 r. – 2 mln 368 tys. zł dla 1 103 pracowników,
- w 2017 r. – 2 mln 406 tys. zł dla 1 110 pracowników,
- w 2018 r. – 2 mln 443 tys. zł dla 1 126 pracowników.
Podczas dzisiejszej konferencji rozmawiano również o ustawowym wymogu zatrudnienia odpowiedniej liczby pracowników socjalnych w ośrodkach pomocy społecznej, uprawnieniach pracowników socjalnych i szkoleniu kadr pomocy społecznej.
***
W jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej w województwie podkarpackim w 2018 r. zatrudnionych było 8 112 osób.
Najliczniejszą grupę pracowników jednostek organizacyjnych pomocy społecznej stanowią pracownicy:
- ośrodków pomocy społecznej – 3 345 osób, w tym 1 175 pracowników socjalnych,
- domów pomocy społecznej – 3 208 osób,
- ośrodków wsparcia – 1 069 osób, w tym w szczególności środowiskowych domów samopomocy – 735 osób,
- powiatowych centrów pomocy rodzinie – 376 osób, w tym 56 pracowników socjalnych.
-
