Wydarzenie to zorganizowane zostało przez wojewodę podkarpackiego Ewę Leniart, a patronatem honorowym objął je Marszałek Sejmu RP Marek Kuchciński. Celem przedsięwzięcia było podkreślenie szczególności roku jubileuszowego 100-lecia odzyskania przez Polskę Niepodległości i uhonorowanie wszystkich Tych, którzy włączyli się w trudną drogę tworzenia niezawisłej Rzeczypospolitej.
Było to wyjątkowe spotkanie wszystkich żyjących osób represjonowanych, działaczy Solidarności i kombatantów. Założeniem Kongresu było wzmocnienie poczucia wspólnoty obywatelskiej i zwiększenie świadomości Polaków na temat wydarzeń związanych z odzyskaniem i odbudową niezależnej państwowości polskiej. Wydarzenie stanowiło również promocję narodowych wartości takich jak: wolność, solidarność, poszanowanie godności i praw człowieka. W ten sposób podkreślony został wysiłek wszystkich pokoleń Polaków prowadzący do odzyskania i utrzymania współczesnej niepodległości.
Obecny na Kongresie Marszałek Sejmu RP Marek Kuchciński wskazał, że w całym kraju obchody 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości stały się sposobnością do przypomnienia naszej długiej drogi do wolności i mocnego zaangażowania całego społeczeństwa w odbudowę Polski. Podkreślił, że w Rzeszowie zebrało się kilka pokoleń z Podkarpacia, które poświęcały się dla odzyskania niezawisłości Polski. – Na naszej ziemi podkarpackiej od końca lat 60 działania opozycyjne miały równie silny wymiar, jak działania Żołnierzy Wyklętych z lat 40 i początku lat 50 – powiedział. Marszałek Kuchciński podkreślił również znaczenie dla zrywu wolnościowego Metropolity Przemyskiego ks. Biskupa Ignacego Tokarczuka. – Pod jego przewodnictwem walczyliśmy o poszanowanie ludzkiej godności, o prawo do wolności sumienia i myśli – zaznaczył. Zwracając się do kombatantów docenił ich odwagę, determinację i siłę walki, dzięki której upadał komunizm. – Dali Państwo innym, także innym narodom przykład, że o wolność i niepodległość trzeba się upomnieć i to w każdym pokoleniu. Walczyć o nie ze wszystkich sił. Rozpoczęli Państwo wielki marsz ku niepodległości i zakończyliście go wielkim zwycięstwem – zakończył Marek Kuchciński.
– Dziękuję wszystkim, którzy prowadząc działalność opozycyjną walczyli o prawa i wolności człowieka i obywatela, a nade wszystko – o wolną Polskę. Dziękuję tym, którzy więzieni, bici i internowani nie wyrzekli się swoich ideałów, lecz z podniesioną głową znosili upokorzenia. Dziękuję kapłanom, których wiara i solidarność pozwoliła przetrwać czas ciężkiej próby, a świadczona pomoc i wsparcie dały możliwości przetrwania czasu i represji. Chylę czoła przed tymi, którzy w nierównej walce ze zniewalającym aparatem totalitarnego państwa oddali życie. Wszyscy zasługujecie na najwyższy szacunek i uznanie, a pamięć o Waszych czynach powinna trwać i być przekazywana kolejnym pokoleniom – powiedziała wojewoda podkarpacki Ewa Leniart podczas uroczystego otwarcia wydarzenia.
Uczestnicy Kongresu, który odbył się 8 grudnia br. wysłuchali wykładu dr Marcina Bukały z Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Rzeszowie pt. „Działalność opozycyjna jako ważny etap drogi do Polski Niepodległej”, a także koncertu Pawła Steczkowskiego pt. „Pieśni internowanych”.
Goście mieli również okazję obejrzeć wystawę pt. „Stan wojenny”, przygotowaną przez Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN w Rzeszowie. Wystawa ukazuje przebieg i realia stanu wojennego na Podkarpaciu. Prezentuje eksponaty pochodzące z regionalnych muzeów, bibliotek i archiwów oraz ze zbiorów osób prywatnych. Obrazuje sytuację osób internowanych w Załężu, Uhercach, Łupkowie, w Nisku i Gołdapi. Prezentuje funkcjonowanie podziemnych struktur „Solidarności”, także w środowiskach rolniczych, oraz formy ich działalności. Warto zwrócić uwagę na zdjęcia wykonane w Rzeszowie i Stalowej Woli, podczas największych manifestacji, jakie miały miejsce w naszym w regionie w okresie stanu wojennego.
Narodowy Bank Polski, chcąc podkreślić i podziękować osobom zaangażowanym w odbudowę niezawisłej Polski, prezentował podczas spotkania pierwszy w historii banknot kolekcjonerskiego z wizerunkiem Jana Pawła II. Projekt graficzny banknotu ukazuje rolę Stolicy Apostolskiej i posłannictwo Papieża-Polaka w procesie pokojowych zmian w Polsce.
Kongres Osób Represjonowanych, Działaczy Solidarności i Kombatantów został przygotowany w ramach projektu pt. „Niepodległa – pamięć i duma pokoleń”, dofinansowanego ze środków Wieloletniego Programu „Niepodległa” na lata 2017-2022. Współorganizatorami wydarzenia byli: Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie, Narodowy Bank Polski Oddział w Rzeszowie oraz Region Rzeszowski NSZZ „Solidarność”.
