W dniach od 17 do 19 października br. w Rzeszowie i Markowej przebywać będą Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata i przedstawiciele rodzin, którzy w okresie II wojny światowej brali udział w ratowaniu ludności żydowskiej.
Główne uroczystości poprzedziła Msza Święta w intencji Sprawiedliwych, która dobyła się 17 października w Kościele Farnym w Rzeszowie pod przewodnictwem bpa Jana Wątroby. 18 października, podczas otwarcia III Ogólnopolskiego Zjazdu Polaków Ratujących Żydów, miała miejsce ceremonia wręczenia odznaczeń, medali Pro Bono Poloniae, medali Pro Patria oraz odznak „Zasłużony dla Województwa Podkarpackiego”. Wydarzeniem towarzyszącym było otwarcie wystawy pt. „Polacy Ratujący Żydów podczas II wojny światowej”, zorganizowanej przy współpracy rzeszowskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej.
W czasie uroczystego spotkania otwierającego Zjazd odczytano listy od Prezydenta RP Andrzeja Dudy i Marszałka Sejmu RP Marka Kuchcińskiego.
Głos zabrała również wojewoda podkarpacki Ewa Leniart, która podkreśliła: – Polska była jedynym krajem, gdzie za jakąkolwiek pomoc Żydom groziła kara śmierci, którą natychmiast wykonywano. Nie wolno było udzielić im schronienia, przewieźć w bezpieczne miejsce czy nawet podać im szklanki wody i kromki chleba. Za to wszystko natychmiast zabijano, a donoszących władzom nie brakowało. Ginęli nie tylko Ci, którzy przechowywali, ale także ich rodziny i Ci, którym tego schronienia udzielano. Choć cena była wysoka, to jednak byli ludzie, którzy ryzykując swoim życiem i życiem swoich najbliższych, w imię miłości do drugiego człowieka odważyli się pomóc swym przyjaciołom, znajomym i sąsiadom – ludziom, z którymi od lat żyli, bawili się i pracowali(…). Mamy prawo, a nawet obowiązek głośno mówić, o krzywdach jakie spotkały naszych Obywateli z rąk okupantów. Jesteśmy im winni naszą pamięć, którą powinniśmy przekazywać kolejnym pokoleniom, aby już nigdy tak straszna zbrodnia się nie powtórzyła. Bardzo się cieszę, że coraz więcej uwagi poświęca się ludziom, bohaterom, którzy w trudnych lat wojny, pokazali jak można pomagać drugiemu człowiekowi, dając tym samym dowód najwyższego odwagi i człowieczeństwa. Dumni jesteśmy my wszyscy i dumne będą kolejne pokolenia, które właśnie dzięki takim inicjatywom jak to dzisiejsza, dowiedzą się o ludziach, którzy nie bacząc na niebezpieczeństwo z narażeniem życia ratowali obywateli żydowskiego pochodzenia podczas okupacji hitlerowskiej.
Po ceremonii wręczenia odznaczeń złożono kwiaty pod Pomnikiem Ofiar Katastrofy Smoleńskiej. Uczestnicy III Ogólnopolskiego Zjazdu Polaków Ratujących Żydów obejrzą też spektakl rzeszowskiego Teatru im Wandy Siemaszkowej pt. „Sprawiedliwi. Historia rodziny Ulmów”. Oddanie hołdu „Sprawiedliwym” przed Pomnikiem Rodziny Ulmów oraz otwarcie i poświęcenie Sadu Pamięci odbędzie się 19 października na terenie Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej.
Wydarzenie zostało zorganizowane przez Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych wraz z Polskim Towarzystwem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, Podkarpacki Urząd Wojewódzki, Województwo Podkarpackie oraz Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej.
W uroczystości otwarcia Zjazdu wzięli udział szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzak, podkarpaccy parlamentarzyści, pełnomocnik Ministra Spraw Zagranicznych ds. kontaktów z diasporą żydowską Jacek Chodorowicz, wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej Mateusz Szpytma, prezes Polskiej Fundacji Narodowej Filip Rdesiński, przedstawiciele Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, władz rządowych i samorządowych, rzeszowskiego oddziału IPN, służb mundurowych.
***
Ideą Zjazdów „ Sprawiedliwych” jest przywracanie pamięci o rodakach, którzy z narażeniem własnego życia ratowali Żydów, a szczególnie tych, którzy w odwecie za udzieloną pomoc zginęli z rąk niemieckiego okupanta. Zjazdy zostały zainicjowane w roku 2016 przez Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych.
I Ogólnopolski Zjazd Sprawiedliwych wśród Narodów Świata odbył się w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN (16 października 2016 r.). Wśród zaproszonych gości znaleźli się m.in. przedstawiciele takich instytucji jak: Muzeum POLIN, Ambasada Izraela, Polskie Towarzystwo Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, Instytutu Pamięci Narodowej, Żydowskie Gminy Wyznaniowe oraz liczne środowiska żydowskie. II Ogólnopolski Zjazd Polaków ratujących Żydów odbył się w 2017 r. również w Warszawie. W uroczystościach wzięli udział m.in. Prezes Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata, Szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, Pełnomocnik Polskiego Rządu ds. dialogu międzynarodowego, przedstawiciele Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Instytutu Pamięci Narodowej oraz Polskiej Fundacji Narodowej.
Fot. Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego.
