Program „Rodzina 500+” jest pierwszym po 1989 r. kompleksowymi narzędziem wsparcia rodzin. Traktuje on politykę rodzinną jako inwestycję. Jest dowodem solidaryzmu z polskimi rodzinami, przejawem troski o dobro polskich dzieci i determinacji przełamania kryzysu demograficznego. Program „Rodzina 500+” ruszył 1 kwietnia 2016 roku w całej Polsce. Realizuje trzy podstawowe, zakładane przez rząd, cele: wzrost liczby urodzeń, redukcja ubóstwa wśród polskich dzieci oraz inwestycja w rodziny. Świadczenie wychowawcze w wysokości 500 zł rodzice otrzymają niezależnie od dochodu na drugie i kolejne dzieci do ukończenia przez nie 18. roku życia. W przypadku rodzin z dochodem poniżej 800 zł netto na osobę (lub 1200 zł netto w przypadku wychowywania w rodzinie dziecka niepełnosprawnego) wsparcie można otrzymać także na pierwsze lub jedyne dziecko.
Podsumowanie Programu „Rodzina 500 +”
Rządowy Program „Rodzina 500 plus” w Polsce oraz w województwie podkarpackim – rok działania (stan na koniec marca 2017)
- W województwie podkarpackim wsparcie w formie świadczenia wychowawczego otrzymało ponad 242 tys. dzieci do 18 lat (tj. ponad 241 tys. dzieci w 2016r. oraz ok. 1 tys. dzieci przybyło w 2017r.). Świadczenie wychowawcze otrzymuje ponad 151 tys. podkarpackich
- W województwie podkarpackim Programem „Rodzina 500 plus” jest objętych prawie 62% wszystkich dzieci do 18 lat.
- Do rodzin trafiło już ponad 1 mld 433 mln zł. (tj. 1 mld 068 mln zł. w 2016r. i 365 mln zł
w 2017r.). Każda przeciętna rodzina otrzymała zatem wsparcie z budżetu państwa w wysokości ponad 9 tys. zł. - Ponad 104 tys. świadczeń przyznawane jest na pierwsze dziecko w rodzinie. Udział pierwszych dzieci, na które przyznano świadczenie wychowawcze w stosunku do wszystkich dzieci objętych programem w skali województwa podkarpackiego wynosi ok. 44%.
- Spośród 151 tys. rodzin uprawnionych:
– ok. 41 tys. rodzin jest uprawnionych do świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko w sytuacji, gdy jest ono jedynym dzieckiem w rodzinie (tj. ponad 27% ogólnej liczby rodzin),
– ponad 10 tys. rodzin (tj. blisko 7% ogólnej liczby rodzin) posiada prawo do świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko w sytuacji, gdy członkiem rodziny jest dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności albo orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności. - Nie sprawdziły się zarzuty dotyczące marnotrawienia środków z Programu „Rodzina 500 plus”. Zaledwie średnio 15 świadczeń miesięcznie przekazywanych jest w formie rzeczowej lub opłacania usług – w kontekście 242 tys. dzieci, na które te środki są pobierane, to margines.
– Liczba gmin, w których dokonano zamiany formy pieniężnej na niepieniężną 13
Najwięcej świadczeń w formie niepieniężnej w całym okresie realizacji Programu przekazano w gminie: Orły, Majdan Królewski, Boguchwała, Kuryłówka, Zarzecze oraz Miasto Jasło. W pozostałych gminach zamiana formy dotyczy kilku świadczeń.
W województwie podkarpackim wypłaty realizowane są systematycznie i na bieżąco. Potrzeby gmin w tym zakresie podlegają stałej analizie i nie ma zagrożenia, co do ewentualnego braku środków na wypłatę świadczeń wychowawczych w 2017 r. W dyspozycji Wojewody Podkarpackiego na rok 2017 znajdują się środki finansowe na ten cel w kwocie 1 mld 365 mln zł.
Efekty Programu „Rodzina 500 +”
Wzrost liczby urodzeń
Podobnie jak w skali kraju, również na terenie naszego województwa Program „Rodzina 500 plus” wpływa na odwrócenie negatywnego trendu demograficznego. W roku 2015 liczba urodzeń żywych na obszarze województwa podkarpackiego wyniosła 19 566 – dane na podstawie publikacji z dnia 22.12.2016 r. stanowiącej dopełnienie „Rocznika Statystycznego Województwa Podkarpackiego” w zakresie prezentacji danych statystycznych w układzie przestrzennym – „Województwo podkarpackie 2016. Podregiony, powiaty, gminy” . W roku 2016 liczba urodzeń na obszarze województwa podkarpackiego wyniosła 20 262 – dane na podstawie komunikatu Głównego Urzędu Statystycznego Departament Badań Demograficznych i Rynku Pracy z dnia 23.03.2017 r. Stanowi to wzrost urodzeń w podkarpackim województwie o 3,6%.
Spadek ubóstwa wśród dzieci
Wsparcie finansowe, jakie rodziny otrzymały w postaci świadczenia wychowawczego, niewątpliwie przyczyniło się do zmniejszenia liczby rodzin korzystających ze świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej, zarówno w skali kraju, jak i na terenie województwa podkarpackiego . Wyniki pracy powołanego w Podkarpackim Urzędzie Wojewódzkim w Rzeszowie zespołu kontrolno-analitycznego wykazały, iż większość gmin z terenu województwa podkarpackiego odnotowała spadek liczby decyzji przyznających świadczenia pieniężne z pomocy społecznej (o około 20%), gdyż sytuacja ekonomiczna wielu osób do tej pory korzystających z tego systemu uległa polepszeniu. Większość rodzin nie musi już obawiać się o bieżące, najpilniejsze wydatki, na które dotychczas brakowało funduszy.
Poprawa sytuacji finansowej polskich rodzin
Przeprowadzone w Podkarpackim Urzędzie Wojewódzkim analizy, spotkania z rodzinami, przedstawicielami samorządów, organizacji pozarządowych wykazują, iż wsparcie z Programu „Rodzina 500 plus ” okazało się bardzo ważną częścią domowego budżetu dla podkarpackich rodzin, które daje poczucie bezpieczeństwa finansowego. Dzięki Programowi rodzice mogą kupić dzieciom odzież, obuwie, mogli wyjechać na rodzinne wakacje. Dla wielu ważna jest przede wszystkim edukacja swoich pociech, a jeszcze inni otrzymane wsparcie finansowe lokują na kontach oszczędnościowych, lokatach bądź wykupują polisę ubezpieczeniową dla dziecka.
Zauważyć również można korzystny wpływ Programu „Rodzina 500 plus” na rynek pracy. Odnotowano spadek liczby osób bezrobotnych oraz zmniejszenie się stopy bezrobocia. Uruchomienie Programu „Rodzina 500 plus” z pewnością przyczyniło się do podniesienia stopy życiowej rodzin, zwiększenia ich możliwości konsumpcyjnych, co z kolei przełożyło na ożywienie rynku pracy.
Niewątpliwie Program „Rodzina 500 plus” odegrał także ważną rolę w systemie pieczy zastępczej. Dzięki Programowi dzieci w pieczy zastępczej otrzymują dodatkowe wsparcie w wysokości 500 zł miesięcznie, a w konsekwencji poprawiła się sytuacja materialna rodzin w pieczy zastępczej. Program „Rodzina 500 plus” podniósł standard życia osób pobierających świadczenie wychowawcze, obniżył poziom ubóstwa i nierówności dochodowych.
Wdrażanie i realizacja Programu Rodzina 500 + na terenie województwa podkarpackiego
Realizacja Programu „Rodzina 500 plus” na terenie województwa podkarpackiego przebiegała od początku jego funkcjonowania sprawnie i bez zakłóceń. Przez pierwsze trzy miesiące wdrażania Programu prowadzona była w tut. Urzędzie szeroka akcja informacyjna pod hasłem „Bus 500 plus” – w ramach akcji zrealizowano łącznie 170 wyjazdów, według ustalonego harmonogramu. W trakcie takich wyjazdów pracownicy Wydziału Polityki Społecznej tut. Urzędu prowadzili akcję informacyjną we wszystkich gminach z terenu województwa (160 gmin), odbywali spotkania z mieszkańcami naszego regionu, udzielali ogólnych informacji o zasadach funkcjonowania programu, udzielali wyjaśnień w problematycznych kwestiach, rozwiązywali wątpliwości interpretacyjne obowiązujących przepisów, przeprowadzali indywidualne rozmowy z mieszkańcami. Równocześnie podczas wizyt prowadzony był bieżący monitoring realizacji programu, w tym przyjmowania wniosków przez gminy w początkowym okresie, a w kolejnych miesiącach realizacji wypłat świadczeń wychowawczych. Pod koniec akcji wizyty busa 500 plus połączone zostały również z koniecznością wyjaśnienia interwencji i skarg mieszkańców, dotyczących nieprawidłowości przy realizacji programu „Rodzina 500+”. W takich przypadkach pracownicy Wydziału Polityki Społecznej podejmowali dodatkowo czynności kontrolne. ( 5 kontroli doraźnych). Również w początkowym okresie realizacji Programu uruchomiona została nieodpłatna infolinia, która obsługiwana była przez pracowników tut. Wydziału w celu udzielania pełnej informacji wszystkim osobom zainteresowanym oraz pracownikom samorządów terytorialnych w ramach procesu wdrażania nowej regulacji prawnej.
Obecnie prowadzony jest nadzór nad realizacją Programu przez samorząd gminny, podejmowane są czynności kontrolne. Ponadto pracownicy Wydziału Polityki Społecznej na bieżąco udzielają pisemnych wyjaśnień w zakresie ustalania prawa do nowego świadczenia wychowawczego pracownikom samorządów gminnych i samorządu województwa, a także zajmują się rozpatrywaniem skarg i interwencji oraz udzielaniem odpowiedzi na zapytania klientów, monitorowaniem samorządów w zakresie realizacji ustawy.
